VAKADEITAKI NA YANUYANU O ROTUMA ME SA ORGANIC & SEVUTAKI NA IVOLA NI VULI VOSA VAKAROTUMA 

VAKADEITAKI NA YANUYANU O ROTUMA ME SA ORGANIC & SEVUTAKI NA IVOLA NI VULI VOSA VAKAROTUMA 

Era vulagi dokai na Turaga Peresitedi, Major General (Retired) Jioje Konousi Konrote ena soqo ni kena tavoci na Organic Rotuma, kei na sevutaki ni ivola, “Rak La Faeag Rotuam, Learn to Speak Rotuman”, e na Holiday Inn e Suva. 

SASAGATKI NI ORGANIC ROTUMA 

Ena 2011 a tokona kina na Matabose ni Rotuma (Rotuma Council) e dua na vakatutu me vakatabui na vakayagataki ni wainimate ni teitei e na yanuyanu o Rotuma. A vakaroti me qai tekivu na vakatatabu qo ena matai ni vula tolu ni yabaki 2012 me rawa ni solia na gauna me ra vakaotia na vovo ni wainimate e se tu vei ira, ia ena tekivu ni 2012, sa tarovi saraga na vakayagataki ni wainimate ni co ca. 

Ena vula Okosita ni yabaki sa oti, a gole i Rotuma e dua na ilakolako mai na Matabose ni iLavo Maroroi ni iTaukei me lai sagai na veisemati ena vuku ni veiqaravi ni Matabose. A veitokoni ena ilakolako qo na Matabose ni Rotuma kei na veitabana vakamatanitu ra veiqaravi mai Rotuma. E yaga vakalevu na ilakolako qo ni mai tekivutaki kina na sasaga me baleta na Organic Rotuma.   

Ena vula o Maji ni yabaki qo, a gole tale e dua na timi ni vakalesilesi mai na TTFB, SPC kei na kabani na Matanataki me ratou lai vakayaco vuli ni Participant Guarantee System (PGS) vei ira na Taukei ni qele e Rotuma. E vakailavotaka na vuli na TTFB, ka ratou cicivaka na Tabana ni Teitei, Rural and Maritime Development, na SPC Land Resource Division – POETcom vata kei na kabani na Matanataki. 

Era lewe vasagavulu taucoko na lewenivuli, oka kina oratou na turaga ni vanua, ira na dauteitei, turaga, marama kei na tabagone mai na vitu na tikina.  Na inaki ni vuli qo, me sa tekivu vadeitaki me organic na nodra umaqele ka ra vulica talega na iwalewale eso ni kena maroroi vinaka na benu me vaka ni tiki tiko ni PGS certification ni yanuyanu taucoko.   

Ni mai cava na vuli, ratou kauta suka ma na ivakalesilesi ni SPC e tinikadua na faile ni qele me mai dikevi, me rawa ni vakadeitaki me organic. Ia mai na tinikadau qo, e ciwa ga eratou sa rawata na veika a gadrevi, ka ratou sa pasitaki me organic ka sa mai tekivu kina na “Organic Rotuma”. 

Ena nodratou vadidike na Matanataki, e laurai ni rawa ni qaravi mai Rotuma na bisinisi ni kena vakarautaki ka volitaki na sorenikau organic. E rawa ni ra vulica na dauteitei na iwalewale ni kena qaravi, me vakarautaki na misini me tawana vakapakete, ka me varautaki talega na vanua me na maroroi vinaka kina ni bera ni volitaki mai kina Matanitu. 

Ena tomani tiko na veitalanoa kei na Matabose ni Rotuma me baleta na kena digitaki tale eso na ivoli vinaka ni Organic Rotuma.

RAK LA FAEAG ROTUAM 

Na ivola na ‘Rak La Faeag Rotuam, Learn to speak Rotuman’, e vola o qasenivuli vakacegu, Fauoro Titifanue. O Titifanue a qasenivuli tu ni vosa vaka Rotuma ena loma ni vasagavulu na yabaki ka dau taleitaka vakalevu na tuberi ira na gone ni Rotuma ena nodra vosa. 

Sa balavu na nona vola tiko mai na ivola qo ka marautaka vakalevu o koya na kena mai tabaki. 

Ena yabaki 2012, a sa vadeitaka na UNESCO ni sa “endagered” na vosa vaka Rotuma, ka kena ibalebale ni sa ririkotaki vakalevu de na yali yani, ni sa lewe vica ga na udolu era se vosataka tiko nikua. E lagilagi kina na soqo nikua ni mai sevutaki e dua na ivola me na vukea na kena vakatetei ka maoroi, na vosa vaka Rotuma ena veiyasai vuravura.  

Ena volitaki tiko na ivola qo ena valenivolavola ni iTaukei Trust Fund Board mai Nasese ka rawa talega ni otataki ena vatavata ni Shoponlinefiji.